Τρία πράγματα στον κόσμο αυτό, πολύ να μοιάζουν είδα.
Τα ολόλευκα μα πάνθιμα σχολεία των Δυτικών,
των φοτηγών οι βρώμικες σκοτεινιασμένες πλώρες
και οι κατοικίες των κοινών, χαμένων γυναικών.
Εχουνε μια παράξενη συγγένεια τα τρία
παρ' όλη τη μεταξύ τους στο βάθος διαφορά,
μα μεταξύ τους μοιάζουνε πολύ, γιατί τους λείπει
η κίνηση, η άνεση του χώρου και η χαρά.
"ΠΑΡΑΛΛΗΡΙΣΜΟΙ" του Νίκου Καββαδία.
"Και ο άνθρωπος έπλασε τον θεό κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσή του. Ετσι φαντάστηκε ότι έγινε θεός. Υστερα, ως θεός, θέλησε να πλάσει τους ανθρώπους κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσή του. Ετσι. ο αφέντης έφτιαξε πολιτισμό."
Τι είναι η παιδεία; Η μόρφωση των παιδιών, λέει η κοινότυπη απάντηση. Γιατί; Μα γιατί το άτομο γεννιέται αδιαμόρφωτο, μέσα στην άγνοια, λέει πάλι η κοινότυπη απάντηση. Και τι σημαίνει αδιαμόρφωτο; Σημαίνει οτι δεν μπορεί να επιβιώσει μόνο του; Οχι. Γιατί και τα ζώα γεννιούνται σε μια κατάσταση αδυναμίας και εξάρτησης, από την οποία βγαίνουν μαθαίνοντας, αλλά δεν έχουν παιδεία, κατά τους ειδήμονες της παιδαγωγικής. Αδιαμόρφωτο σημαίνει, για τους διαμορφωτές της ανθρωπότητας, ότι δεν είναι έτοιμο να προσαρμοστεί στις αυτόματες συμπεριφορές, τα λεγόμενα ήθη, στους νόμους και στα προγράμματα της κανοναρχημένης και ιεραρχιμένης κοινωνίας. Και μια τέτοια κοινωνία, μια κοινωνία εξουσιαζόμενη, μια κοινωνία εξουσίας, χρειάζεται ανθρώπους υποταγμένους και λειτουργικούς, για να αναπαράγεται. Το κράτος ανανεώνει τους ανθρώπους που σκέφτονται γι' αυτό, και τους ανθρώπους που παράγουν τον πλούτο του. Τον πλούτο που, βέβαια, νέμονται οι διευθυντικές κάστες του.
Αναπαραγωγή της εξουσίας λοιπόν. Και αναπαραγωγή μιας κοινωνίας πειθήνιας και παραγωγικής. Αυτός είναι ο σκοπός της παιδείας.
Οι διαδικασίες της διαμόρφωσης των ανθρώπων δεν περιορίζονται στο σχολείο, αλλά διαχέονται σε όλο το φάσμα των κοινωνικών σχέσεων. Η οικογένεια είναι ένα πεδίο αυτής της διαδικασίας. Το σχολείο και η επαγγελματική εκπαίδευση είναι οι μηχανισμοί που έχουν συσταθεί ακριβώς γι 'αυτήν τη διαδικασία. Η παραγωγή του θεάματος και της προπαγάνδας επίσης, είναι κεντρικοί τομείς της. Οπου υπάρχει θεσμισμένη εξουσία υπάρχει και προσπάθεια αναπαραγωγής της.
Η παρούσα μορφή της εκπαίδευσης αντιστοιχεί στην παρούσα μορφή της εξουσίας και των κοινωνικών σχέσεων. (ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΕΙΝΑΙ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ). Σήμερα η παιδεία είναι μαζική, υποχρεωτική και κεντρικά σχεδιαζόμενη. Η μάθηση δεν είχε πάντα και παντού αυτή τη μορφή. Η μαζικότητα και η υποχρεωτικότητα αντιστοιχούν σε αυτά τα πολιτισμικά καθεστώτα που χρειάζονται την ενσωμάτωση όλου του πληθυσμού (απαξιωτική έκφραση του κράτους για τους υπηκόους του) στις παραγωγικές δομές του κράτους και στις θεσμιστικές λειτουργίες του. Οι θεσμιστικές τελετουργίες (π.χ οι δημοκρατικοί θεσμοί) υπάρχουν για να εξασφαλίζουν τη συναίνεση των εξουσιαζόμενων στην κυριαρχία του κράτους, και παρεπόμενα, στηρίζουν την αλληλουχία της παραγωγής. Ο κεντρικός σχεδιασμός του εκπαιδευτικού συστήματος είναι μια έκφανση της συγκεντρωτικότητας της κρατικής εξουσίας. Και δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς, αφού το κράτος είναι η συγκεντρωμένη εξουσία, πάνω από την ανθρώπινη κοινωνία και ενάντια στην ανθρώπινη ελευθερία. Η με άλλα λόγια, το κράτος είναι ο τόπος, η οργάνωση και ο μηχανισμός της σύνθεσης των εξουσιών που δυναστεύουν την κοινωνία, και δεν θα μπορούσε να αφήσει την αναπαραγωγή της δύναμής του στην τύχη. Ο πολιτισμός της συσσώρευσης κέρδους, ο πολιτισμός της μαζικής παραγωγής και της μηχανοποιημένης εργασίας, ο πολιτισμός της τεχνοκρατικής διεύθυνσης της κοινωνίας, ο πολιτισμός του φετιχισμού των εμπορευμάτων, δηλαδή ο αστικός πολιτισμός, παράγει για να αναπαραχθεί, αυτή τη μορφή αλλοτρίωσης των ανθρώπων που ονομάζουν σύγχρονη παιδεία. Το εργοστάσιο των εγκεφάλων.
"Σε τι εξυπηρετούν αυτά τα κτίσματα που, με τους μαντρότοιχους και τα κάγκελα, μοιάζουν με φυλακές;"
Το σχολείο, όπως κάθε πραγματικότητα, δεν είναι ένα άδειο κτίσμα, ένα εξωτερικό αντικείμενο. Είναι ένας τόπος σχέσεων ανθρώπων και ανθρώπων, ανθρώπων και πραγμάτων. Και αυτό που προσδιορίζει τις σχέσεις στον χώρο και στον χρόνο μέσα στην πραγματικότητα του σχολείου είναι ο λόγος ύπαρξής του, που αναδύεται σε όλη του τη δομή και σε όλες τις λειτουργίες του. Ο σκοπός του, όπως ήδη είπαμε, είναι η διαμόρφωση πειθήνιων και λειτουργικών υπηκόων του κράτους. Η υπηκοποίηση των ανθρώπων επιτυγχάνεται μέσω της επιβολής της αυτόματης σκέψης (επαναλαμβανόμενη άκριτη δοτή σκάψη) και της μηχανικής δράσης.
Το σχολείο ως χώρος είναι κτισμένο και οργανωμένο για να εξυπηρετεί τον περιορισμό, τον διαχωρισμό και την ομογενοποίηση. Ολοι ίδιοι, καθένας για τον εαυτό του, και όλοι ακίνητοι. Η μηχανοποίηση προϋποθέτει την ακινησία και τον ανταγωνισμό. Η φαντασιωσική επιδίωξη της επιτυχίας είναι το κίνητρο της μηχανικής εργασίας.
Ως χρόνος, το σχολείο επίσης είναι οργανωμένο για να εξυπηρετεί τη μηχανοποίηση. Προγράμματα ετήσια, προγράμματα εβδομαδιαία, προγράμματα ημερήσια. Ανθρωποι προγραμματιζόμενοι. Ανθρωποι αντικείμενα προγραμμάτων. Ανθρωποι προορισμένοι να λειτουργούν μηχανικά, χωρίς προσωπικές διαθέσεις.
Το σχολείο είναι μια χωροχρονοταξία μηχανοποίησης και ομογενοποίησης, πολύ πιο αυστηρή από τη φυλακή στο πεδίο του χρόνου και πολύ πιο οριοθετημένη από τη μισθωτή δουλειά στο πεδίο του χώρου.
Αυτή η μορφή τακτοποίησης των παιδευόμενων γεννήθηκε μαζί με τη βιομηχανία και το εθνικό κράτος πριν δύο αιώνες. Μέχρι τότε τα παιδιά μάθαιναν πρακτικές τέχνες δίπλα στους γονείς τους ή δίπλα στους μαστόρους. Αυτοί που προορίζονταν για τις διευθυντικές θέσεις του κράτους, στην εκκλησία και αργότερα στις γραφειοκρατείες των μοναρχών, σπούδαζαν σε εκκλησιαστικέ σχολεία. Και οι αριστοκράτες είχαν προσωπικούς δασκάλους. Οποιος ήθελε να αποκτήσει ευρεία καλλιέργεια περιπλανιόταν. Δεν ήταν μόνο στην αρχαία ελλάδα που είχα ταυτιστεί η διδασκαλία με τον περίπατο, αλλά παντού και σε όλες τις εποχές καλλιεργημένοι θεωρούνταν οι ταξιδεμένοι, και σοφοί αυτοί που μπορούσαν να προσφέρουν συμβουλές στην κοινότητά τους έχοντας μια ματιά πιο ανοιχτή από το πλαίσιο των περιστασιακών δεδομένων. Μετά την επικράτηση της αστικής δημοκρατίας και του μαζικού πολιτισμού της, τα κράτη χρειάστηκαν χρόνο για να μπορέσουν να επιβάλουν, με το καρότο και με το μαστίγιο, τη γενική εκπαίδευση, δηλαδή το πέρασμα από την περιπλάνιση στον στατωνισμό και την προγραμματικότητα.
Από τότε που επικράτησε η στρατηγική του περιορισμού οι τεχνοκράτες της εκπαίδευσης (κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι και εξειδικευμένοι επιστήμονες της παιδαγωγικής) προσπαθούσαν να βρίσκουν τρόπους ώστε οι μαθητές να αφομοιώνουν ευκολότερα και περισσότερες πληροφορίες. Κια όταν το αστικό καθεστώς κοινωνικής ζωής επιβλήθηκε πάνω στις μάζεις των εργαζόμενων-καταναλωτών, το κοινωνικό περιβάλλον των μαθητών, πριν και έξω από το σχολείο, μπορούσε πλέον να διαμορφώνει τους όρους για την ενεργητική συμμετοχή τους στις διαδικασίες αλλοτρίωσής τους. Οι μαθητέα εκτός από παθητικοί δέκτες πληροφοριών μπορούσαν τώρα να γίνουν υπεύθυνοι εργάτες της αφομοίωσής τους στις επιστημονικοτεχνικές και παραγωγικές αλληλουχίες του κράτους και ενεργητικοί παραγωγοί του μυθικού, του ορθολογικού, του φετιχιστικού και του τρομοκρατικού λόγου της εξουσίας. Η εξέλιξη αυτή φαινομενικά έχει τη μορφή της φιλελευθεροποίησης του εκπειδευτικού συστήματος. Αλλά βέβαια, οι ελευθερίες που παραχωρούνται είναι τυπικές και ελεγχόμενες. Μέσα στον κόσμο της αστικής κυριαρχίας έχεις το δικαίωμα και το καθήκον να διαμορφώσεις το κλουβί σου. Κι αν δεν το φτιάξεις καλά θα πεινάσεις.
Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια στην ελλάδα το κράτος επιχείρησε και κατάφερε να επιβάλει την εντατικοποίηση της εκπαίδευσης. Το κράτος υπερασπίστηκε τη στρατηγική της εντατικοποίησης με την επίφαση της ανάγκης ανόδου του γνωσιακού επιπέδου των αποφοίτων του σχολείου. Η εξουσία πάντα λέει μισές αλήθειες, όσες αρκούν για να καλύψει όλο το ψέμα της. Η αύξηση της αφομοίωσης πληροφοριών συντελείται με την αύξηση της αφομοίωσης του μαθητευόμενου μέσα στο σύστημα εκπαίδευσης, σε ένα σύστημα αναπαραγωγής της κατεστημένης εξουσίας. Η εντατικοποίηση δε δημιούργησε στους μαθητές απλώς προβλήματα ελεύθερου χρόνου, κούρασης ή ό,τι άλλο επιφανειακό μπορούν να φανταστούν οι ηλίθιοι προκρούστηδες της παιδικότητας. Η εντατικοποίηση είναι η ολοκλήρωση της αλλοτρίωσης. Ολες οι δημιουργικές δυνάμεις του ανθρώπου, όλος ο χρόνος του αφιερωμένος στις επιταγές της εξουσίας. Ολος ο άνθρωπος αφιερωμένος στην ψυχρή μηχανή. Αφιερωμένος στον έσχατο βαθμό, καθώς η εντατικοποίηση είναι ένας μηχανισμός δαιρκούς αγωνίας. Ο φόβος εγκαθίσταται εδώ για να παραμείνει ως το μοναδικό συναίσθημα. Το σύγχρονο σχολείο είναι ένα ολοκληρωτικό καθεστώς τρόμου.
"Και ήρθε εκείνη η ένδοξη εποχή όπου η αυτοκρατορία της μηχανής δεν χρειαζόταν πια να αποτρέπει το άγγιγμα των ανθρώπων με τη ντροπή. Η σκάψη είχε ήδη γίνει ένα με τη μηχανή. Το σώμα των ανθρώπων ήταν η ίδια η αυτοκρατορία, η μεγαμηχανή. Εκτοτε, η ανθρώπινη σάρκα καταχωρήθηκε στην προϊστορία της οντότητας."
Πρόοδος! Επένδυση στο μέλλον! Επένδυση σε ποιό μέλλον; Δτις σύγχρονες τεχνολογίες.
Γιγάντωση της εξάρτησης των ανθρώπων από τις μηχανές. Βαθμιαία απώλεια του σώματος μας και του φυσικού περιβάλλοντός μας. Εγκέφαλοι που δε σκέφτονται μόνο για τις μηχανές, αλλά ήδη σκέφτονται σαν ηλεκτρονικές μηχανές. Και αυτά τα λένε αυθαρσώς οι ίδιοι οι τεχνοκράτες, στους οποίους το κράτος έχει εμπιστευθεί την αναπαραγωγή του υλικού και κοινωνικού κόσμου του. Η φαντασία, τα σχέδια και τα πειράματα των επιστημόνων και των τεχνολόγων προετοιμάζουν την κυριαρχία του τεχνικού κόσμου της εξουσίας πάνω στην ανθρωπινότητα. Από τον άνθρωπο-μηχανή, στον άνθρωπο εξάρτημα της μηχανής. Ενα σύμπαν όπου όσοι δεν είναι ενσωματωμένοι στη μεγαμηχανή, δικτυωμένα cyborg, θα είναι αναλώσιμο εργατικό δυναμικό για τις πιο βρώμικες, μάλλον αυτοκτονικές, δουλειές. Οπου μόνο οι διευθυντικές κάστες θα μπορούν να διατηρούν δείγματα της ως σήμερα γνωστής φύσης, μέσα στα φρουρώμενα ιδιωτικά κτήματά τους.
Το εξωανθρώπινο μέλλον της αστικής κοινωνίας και η απουσία μέλλοντος για όσους δεν ενταχθούν σ'αυτήν τη διαδικασία αντανακλάται κιόλας στην εκπαίδευση. Η μετάβαση από τον περιορισμό στον κατακερματισμό, μέσω της διαδικτύωσης έχει ξεκινήσει. Υπολογιστές στα σχολεία και εκπαίδευση από το σπίτι. Ολοι παντελώς μόνοι στους εικονικούς τόπους της μεσολαβημένης, από τους διακρατικούς μηχανισμούς, επικοινωνίας.
Παράλληλα με τη μετάβαση από τον περιορισμό στον μέγιστο κατακερματισμό εκτυλίσσεται άλλη μια μετάβαση που περιλαμβάνει την πρώτη. Η συγκεντρωτικότητα της εξουσίας και του πλούτου δίνει τη θέση της στη διάχυσή τους μέσα στις κοινωνίες. Η δύναμη που έχουν συσσωρεύσει οι κυρίαρχοι πλεονάζει τώρα, οπότα μπορούν και μοιράζουν όλο και περισσότερα δικαιώματα εξουσίας και πλούτο στους υποτακτικούς τους, ανάλογα με τον βαθμό ενσωμάτωσής τους. Μέσα στην ψευδοπραγματικότητα της μηχανής μπορεί ο καθένας να είναι αφεντικό της αλλοτρίωσής του και να απολαμβάνει τις ηδονές της φαντασιωσικής ιδιωτικότητας.
Μέχρι σήμερα μας εκπαιδεύουν μέσα σε φυλακές, για να δουλέψουμε μέσα σε φυλακές. Από χθες μας εκπαιδεύουν μέσα στο βασίλειο της μοναξιάς.
"Συμμόρφωση! Συμμόρφωση! Μόρφωση! Παραμόρφωση!"
Αντε και ξύπνησες. Αντε και τραβήχτηκες στο σχολείο. Αντε και έκατσες σαν καλό παιδί στη θέση σου. Ε, και τι έμαθες;
Ο,τι κι αν μαθαίνεις μέσα στα σχολεία, είναι σίγουρο ότι όχι μόνο δεν έχεις δικαίωμα να επιλέξεις τι αξίζει να ακούσεις, αλλά δεν έχεις ούτε το δικαίωμα να αμφισβητήσεις αυτό που ακούς. Παρά μόνο για να δεχθείς τις διορθωτικές απαντήσεις των ξιπασμένων ειδημόνων. Η γνώση -ό,τι η εξουσία ονομάζει γνώση- είναι ιερή. Υποχρεώνεσαι να τη δεχτείς σαν κάτι αυθύπαρκτο και σεβάσμιο. Κι αυτό ισχύει για όλες τις μορφές του κανονιστικού λόγου της εξουσίας. Ο λόγος της εξουσίας επιβάλλεται εκβιαστικά. Όπως οι τυπικές εντολές της, οι νόμοι. Και αν χρειαστεί επιβάλλεται με την ωμή βία.
Και τι μαθαίνουμε λοιπόν; Ό,τι επιτάσσει η επιστήμη. Επιστήμη! Μια λέξη που ανέσυραν οι οθωμανοί και ύστερα η ευρωπαϊκή διανόηση από τον Αριστοτέλη. Αυτόν το μαλάκα που εφηύρε τη μεταφυσική και ύστερα βάφτισε τους αφηρημένους κανόνες ως ανώτερους της εμπειρίας. Επίσταμαι, δηλαδή στέκομαι πάνω από τα πράγματα. Η εμπειρική αναζήτηση και η έμπνευση, από τα οποία γεννιέται ο πειραματισμός, καταδυναστεύονται από το μύθο που λέει ότι οι επιστημονικοί νόμοι δεν είναι υποκειμενικές συμβολικές κατασκευές, αλλά η ίδια η φύση των πραγμάτων.
Σημασία έχουν οι νόμοι. Όχι τα φαινόμενα. Αυτό διδασκόμαστε. Ακόμα και οι θετικιστές, που παραδέχονται ότι οι φυσικοί νόμοι είναι ανθρώπινες κατασκευές, ζητάνε να μην ξεφεύγει η προσοχή μας από την εφαρμογή των κανόνων. Γιατί; Τι εξυπηρετεί η επιστημοσύνη; Μα, ό,τι αποτελεί την επιστήμη (θετική και ανθρωπιστική) είναι ακριβώς οι κανόνες που υπηρετούν τον κόσμο της μηχανής και την οργάνωση της ιεραρχημένης και αγελαίας κοινωνίας της εξουσίας. Και μας ζητάνε να πιστέψουμε τους κανόνες τους ως απαράβατους.
Όπως ξέρει κάθε ανοιχτόμυαλος άνθρωπος και κάθε ασπούδαστος αλλά δημιουργικός άνθρωπος η γνώση εξάγεται από την εμπειρία και αναπτύσσεται με τη φαντασία. Οι επιστήμονες ναι μεν παραδέχονται ότι αν οι κανόνες δεν επιβεβαιώνονται από την εμπειρία δεν ισχύουν, αλλά διατείνονται ότι η γνώση θεμελιώνεται με νόμους. Και συχνά αποσιωπούν τα εμπειρικά συμπεράσματα που δεν επιβεβαιώνουν τις υποθέσεις τους, για να μη θίξουν το προσωπικό τους γόητρο και τα οικονομικά συμφέροντά τους. Η βιωματική γνώση απαξιώνεται και αντικαθίσταται από την αναγωγική ερμηνεία. Όλα τα φαινόμενα, διδασκόμαστε, ότι οφείλουν να αναχθούν σε γενικούς νόμους. Και το παραμιλητό που υπακούει στους πιο δύσκαμπτους κανόνες ομιλίας και περιστρέφεται γύρω από τις ακινητοποιημένες αφηρημένες σκέψεις τους, το ονομάζουν ορθολογικότητα. Πίσω από την αναγωγική σκέψη κρύβεται πάντα μια κυριαρχική δογματική κατασκευή, αυτό που λέγεται ιδεολογία. Ή κρύβεται ένας αφέντης, μια αυθεντία, ένας ειδήμονας, ο φορέας της εξουσίας. Κάθε εξουσιστούλης, από τους κυβερνήτες των εθνών μέχρι τον τελευταίο υπητέτη του τελευταίου αφέντη και μέχρι τον πιο ασήμαντο αλαζόνα δασκαλάκο, επιχειρεί αέναα να επεκτείνει τον εύτακτο φαντασιωσικό κόσμο του πάνω στους ανθρώπους και στη φύση.
"Μη μεριμνάτε αυτή τη στιγμή για τη γνώση στο όνομα της οποίας θέλουν να σες δέσουν, να σας τιμωρήσουν. Αυτή η υπηρεσιακή επιστήμη πρέπει να πεθάνει μαζί με τον κόσμο που υπηρετεί." (Μ.Μπακούνιν)
"Να φυλάγεσαι από τους φοβισμένους. Είναι αδίστακτοι."
Φίλοι ή εχθροί; Εκμεταλλευόμενοι ή καταπιεστές; Μεταδότες γνώσης ή πλύστρες εγκεφάλου; Προφανώς αναφερόμαστε στους καθηγητές. Και απαντάμε ότι μπορούμε να τους δώσουμε οποιαδήποτε από τις παραπάνω ταυτότητες ή και όλες μαζί.
Σίγουρα, οι καθηγητές κατατάσσονται στα χαμηλόμισθα στρώματα των εργαζομένων. Ως μισθωτοί σκλάβοι υπόκεινται όλη την αλλοτρίωση και την εκμετάλλευση του οικονομικού συστήματος. Αλλά αυτή η διαπίστωση δεν είναι ικανή να αποκρύψει τον κομβικό ρόλο τους στην αναπαραγωγή της εξουσίας. Και η ανάγκη της επιβίωσης είναι μια ποταπή δικαιολογία. Ο δήμιος του βασιλιά ήταν ένα φτωχαδάκι. Όλοι οι δήμιοι, οι βασανιστές, οι δεσμοφύλακες και οι χωροφυλάκοι στην ιστορία του κράτους ήταν φτωχαδάκια. Μόνο όμως οι αριστοκράτες, οι καλοταϊσμένοι, μπορούν να τους λυπηθούν. Οι ελεύθεροι άνθρωποι δε λυπούνται. Κατανοούν, κρίνουν και δημιουργούν ρήξεις με τον κόσμο της εξουσίας.
Την εκτίμησή μας την αξίζει όποιος αγωνίζεται, σπάζοντας τα επιβεβλημένα όρια, τους επιβεβλημένους κανόνες, τους επίκτητους ρόλους. Ύστερα, από κάθε άνρωπο μπορούμε να διδαχθούμε. Ακόμα κι απ'τα χειρότερα καθάρματα της εξουσίας. Αν έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά και την κρίση μας ελεύθερη.
Και η μαθητεία δίπλα σε μια υπηρετική τάξη των θεσμών ενσωμάτωσης μας διδάσκει τουλάχιστον ότι η αξιοπρέπεια δεν προσφέρεται. Πώς θα μπορούσαν οι υποτακτικοί να προσφέρουν αξιοπρέπεια; Κατακτιέται.
"Περιπλανηθείτε. Περιπλανηθείτε. Σκάψτε τους τοίχους. Σκάψτε βαθιά. Οι πηγές ανήκουν στους αγροίκους. Και οι ουρανοί στους αλήτες."
Η μάθηση είναι χαρά. Όταν έρχεται από συνειδητή επιθυμία. Όταν αναζητιέται με πάθος. Όταν ικανοποιεί την περιέργεια. Όταν γεννάει τον ενθουσιαμό. Όταν προάγει την αυτεπίγνωση , την ανεξαρτησία και τον αυτοκαθορισμό. Όταν δυναμώνει το άτομο. Όταν έχει κίνηση. Όταν είναι περιπλάνηση. Όταν είναι συνάντηση. Όταν είναι παιχνίδι. Δε μας αξίζει τίποτα λιγότερο από τη χαρούμενη μαθητεία μέσα στον καθημερινό αγώνα.
Η γνώση ανήκει στους ελεύθερους ανθρώπους. Η γνώση που είναι μεταμόρφωση της θέλησης, η γνώση που είναι ταυτόχρονα θέληση, η γνώση που μεταμορφώνεται σε θέληση. Η ρέουσα βιωματική εμπειρία. Και μέσα στις ηθελημένες πορείες μας, το μοίασμα της εμπειρίας.
Δεν έχουμε ανάγκη από τίποτ' άλλο. Τις νεκρές μνήμες της εξουσίας να τις κλέβουμε μόνο για να τις αποδομούμε. Για να τις βάζουμε να εργάζονται διαβρωτικά μέσα στον αυτοματικό κόσμο της.
Όσο ακόμα θα υπάρχουν φυλακές, οι έγκλειστοι θα κοροϊδεύουν τους φύλακες. Θα κρύβονται, θα λουφάρουν, θα καταστρέφουν τα εργαλεία και τα σύμβολα της καταπίεσης, θα δραπετεύουν. Σαμποτάζ. Σαμποτάζ. Σαμποτάζ. Πόλεμος φθοράς.
Η οργή είναι φυσιολογικό συναίσθημα. Μάλιστα, όταν προκαλείται από την καταπίεση είναι γόνιμη. Γεννάει αξιοπρέπεια, γεννάει το αίσθημα της δικαιοσύνης, γεννάει αγώνα για ελευθερία. Η καταστροφή των πραγμάτων της εξουσίας είναι η επανάκτηση της αμοιβαίας κυριότητάς μας πάνω στο περιβάλλον ζωής μας, άρα η επανανακάλυψη της αυτονομίας μας. Η καταστροφή είναι ο όρορς της αναδημιουργίας. Η σαπίλα που λέγεται κράτος οφείλει να αποσυντεθεί, για να αναδυθεί μια καινούργια κοινωνικότητα. Και μέσα στην εξέγερση κατακτιέται η καινούργια κοινωνικότητα. Οι νεολαίοι των γαλλικών προαστίων, καίγοντας χιλιάδες αυτοκίνητα, αμφισβήτησαν έμπρακτα την πιο αντικοινωνική εξάρτηση των σύγχρωνων υπηκόων του κράτους, το πιο ιερό φετιχιστικό αντικείμενο του αστικού πολιτισμού. Και έδειξαν ότι η μεταστροφή των κοινωνικών συνθηκών είναι άμεσα εφικτή. Καίγοντας σχολεία ξεφτύλισαν τον μύθο της ενσωμάτωσης στον αστικό ευδαιμονισμό.
Να απαλλοτριώσουμε τους χώρους. Να απαλλοτριώσουμε τους χρόνους. Να απαλλοτριώσουμε τις σχέσεις μας. Να καταλάβουμε τους δρόμους. Να καταλάβουμε τις πολιτείες. Όχι για να διαχειριστούμε τον άσχημο κόσμο που παράγει η εξουσία, χωρίς τα στελέχη της. Οι ιεροί θεσμοί τους είναι κατάπτυστοι. Να καταλάβουμε ότι μπορούμε να φανταστούμε ότι μπορούμε να το καταλάβουμε, μόνο και μόνο για να μπλοκάρουμε τη μηχανή του κτήνους και να συναντηθούμε. Να συναντηθούμε και να πειραματιστούμε. Να συναντηθούμε και να επιτεθούμε. Έτσι οι χώροι της παγερής συνάθροισης γίνονται χώροι εξέγερσης.
Στον οργανωμένο ακροτηριασμό που βαφτίζεται παιδεία αντιτάσσουμε τη χαρά της αλητείας. Ενάντια σε κάθε καταναγκασμό, σε κάθε εκβιασμό, προτάσσουμε την αλητεία της εξέγερσης. Και ζώντας μέσα στην ολική αλητεία, μας ανοίγονται οι πύλες της σοφίας.
Τα παιδιά κάτω στον κάμπο
κυνηγάνε τους αστούς
πετσοκόβουν τα κεφάλια
από εχθρούς και από πιστούς.
Έλα κόρη της σελήνης
κόρη του αυγερινού
να χαρίσεις στα παιδιά μας
λίγα χάδια του ουρανού
...
ΟΜΙΛΟΣ ΑΝΑΡΧΙΚΩΝ "Ο ΑΠΟΛΛΥΩΝ"
