Παρασκευή 25 Μαρτίου 2011

Ο ρόλος της εκκλησίας κατά την «Τουρκοκρατία»


Χωρίς να μπορούμε σε ένα άρθρο να αναλύσουμε πλήρως το ρόλο της ορθόδοξης εκκλησίας και του πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως (Ιστανμπούλ) κατά την προεπαναστατική περίοδο στον ελλαδικό χώρο, αξίζει να αναφέρουμε πώς έβλεπαν οι ζώντες την περίοδο εκείνη κάτοικοι του ελλαδικού χώρου το ρόλο της που αναμφισβήτητα αποδεικνύει το μίσος της για την ελευθερία.


Δεν είναι τυχαίο που ο Ανώνυμος στην Ελληνική Νομαρχία αναφέρεται στον κλήρο και την εκκλησία στο τέταρτο βιβλίο του με τίτλο «Οι Συνεργοί της Τυραννίας». Δε διστάζει, όταν αναφέρεται περί τυραννίας, «…μία ανεξάρτητος και απολελυμένη αρχή ενός προς τους άλλους», να μην συμπεριλάβει απλά τους Οθωμανούς αλλά και την εκκλησία, λέγοντας «…δια μέσου της θρησκείας και των νόμων, εκτελούσι τα όσα η κακία τους τούς διδάσκει..».

Είναι φανερό ότι την εποχή εκείνη ο πληθυσμός του ελλαδικού χώρου δεν διακρίνει την εκκλησία σαν φορέα απελευθέρωσης αλλά αντίθετα σαν το «χέρι» του σουλτάνου στο ρωμαίικο πληθυσμό. Και συνεχίζει να αναφέρεται στη «…μιαρά Σύνοδο της Κωνσταντινουπόλεως…» λέγοντας ότι «Εσύ, τους πτωχούς δεν καταδέχεσι ούτε καν να τους ιδής, ουχί δε να τους βοηθήσεις. Η λύσσα σου διά τα χρήματα είναι απερίγραπτος», περιγράφοντας πλήρως το θεσμικό της ρόλο στη διατήρηση της κυριαρχίας των Οθωμανών στη βαλκανική χερσόνησο.

Σάββατο 5 Μαρτίου 2011

H ΑΝΤΙ-ΕΞΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙΟΥ


Ο άνθρωπος διαθέτοντας έμφυτα τα χαρακτηριστικά στοιχεία της κοινωνικότητας και του παιχνιδιού επιθυμεί την συναναστροφή με άλλους ανθρώπους και την συν-δημιουργική ενασχόληση (ζωγραφική, γλυπτική, μύθοι). Παράλληλα αναπτύσσει διάφορες γιορτές που άλλοτε αποτελούν δοξασίες σε κάποια θεότητα, όπως αυτή ορίζεται από την κοινότητα ή είναι άμεσα συνδεδεμένες με τη φύση ή και τα δυο μαζί.

Στις πρώτες κοινωνίες, όπως διαπιστώνουμε και σήμερα από διάφορες ανθρωπολογικές και εθνολογικές μελέτες, είναι αυτές οι ενασχολήσεις που παίζουν κεντρικό και κυρίαρχο ρόλο στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Παντού, σε ολόκληρο τον κόσμο, σε όλες τις κοινωνίες σαρκάζεται μέσω του γέλιου η εξουσία σε κάθε της μορφή (κρατική, θρησκευτική, οικογενειακή) μέσω διαφόρων γιορτών που αφετηριακά είχαν άλλες αφορμές (π.χ. αρχή άνοιξης) αλλά οι συμμετέχοντας έβρισκαν την ευκαιρία να κοροϊδεύουν καθετί εξουσιαστικό.

Κεντρική ιδέα σε πλήθος εορταστικών εκφάνσεων, ήταν η αναστολή των καθημερινών απαγορεύσεων, η ταύτιση με τη φύση και τα φυσικά φαινόμενα, η φαλλοφορία και βωμολοχία, η αντιμετάθεση κοινωνικών ρόλων. Βέβαια το μασκάρεμα κατέχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε όλες αυτές τις εκδηλώσεις. Από την αρχαιότητα στον ελλαδικό χώρο συναντάμε πλήθος εορτών που τηρουμένων των αναλογιών παρουσιάζουν τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Τα Διονύσια, Ανθεστήρια, Λήναια, Κρόνια, γιορτές του Ερμή στη Κρήτη είναι οι πιο γνωστές από τις πάμπολλες που υπήρχαν και σε πολλές άλλες περιοχές (Σκύρος, Τίρναβος, Νάουσα) με έκδηλο το “διονυσιακό” στοιχείο. Επίσης λαϊκές γιορτές παρατηρούμε και στη ρωμαϊκή εποχή με τα Βακχάλια, στο Βυζάντιο με τις Καλένδες, τις γιορτές του χειμώνα στη Κίνα και της άνοιξης στην Ινδία.