Σάββατο 17 Οκτωβρίου 2009

Αναρχικοί και κοινωνικοί αγώνες στον ελλαδικό χώρο (1860-1936)


"... και να παύση η εκμετάλλευσις του ανθρώπου από τον όμοιον του..."


Η μπροσούρα αυτή εκδόθηκε με αφορμή το θάνατο του αγωνιστή Γιάννη Ταμτάκου σε ηλικία 100 ετών τον Γενάρη που μας πέρασε στη Θεσσαλονίκη . νας μικρός φόρος τιμής σε έναν άνθρωπο που έζησε σύμφωνα με τις ιδέες του, με μοναδικό γνώμονα το κοινωνικό συμφέρον και σε καμία περίπτωση προσωπικά, κομματικά ή ιδιοτελή οφέλη.

Η αναφορά της μπροσούρας σε αγωνιστές και εργατικές διεκδικήσεις της εποχής του Μεσοπολέμου σχετίζεται με τη δική του έντονη και διαρκή παρουσία σε πολλά γεγονότα και ιδιαίτερα σε όσα συνέβησαν το Μάη του '36 στη Θεσσαλονίκη.

Ο μπαρμπα - Γιάννης πρόσφυγας από την Τουρκία, έφτασε στην Θεσσαλονίκη το 1914 με την οικογένεια του. Το 1924, δεκάξι ετών, προσχώρησε στους Αρχειομαρξιστές, που είχαν τότε μεγάλη επιρροή στο εργατοσυνδικαλιστικό κίνημα. Πολύ γρήγορα αναδείχτηκε σε συνδικαλιστικό στέλεχος και σε γραμματέα του Συνδικάτου Υποδηματεργατών Θεσσαλονίκης. Το 1931, καθώς ήταν στην πρώτη γραμμή μιας διαδήλωσης ανέργων στο Συντριβάνι της Θεσσαλονίκης, τραυματίστηκε σοβαρά στο πρόσωπο από σφαίρα αστυνομικών. Το 1936 καταδικάστηκε ερήμην από το Κακουργιοδικείο δεσσας μαζί με πενήντα δύο εργάτες ως ένας από τους "υποκινητές" της αιματοβαμμένης προλεταριακής εξέγερσης το Μάη του '36. μεινε στην εξορία και τη φυλακή έως το 1942. Ο ίδιος γλίτωσε την εκτέλεση, μετά από απόδραση από το Τμήμα Μεταγωγών Πειραιά και βγήκε στην παρανομία. Καταδιώχτηκε άγρια, λόγω της αντιπολεμικής του στάσης στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο -καθώς διακήρυσσε τη συναδέλφωση των στρατιωτών- τόσο από τους χιτλερικούς, τους Χίτες συνεργάτες τους αλλά και τους σταλινικούς.

Πέμπτη 15 Οκτωβρίου 2009

Αναρχισμός και αγροτικά κινήματα στην Πελοπόννησο της σταφιδικής κρίσης


Το κείμενο ασχολείται με τα αγροτικά κινήματα της βορειοδυτικής Πελοποννήσου την περίοδο της σταφιδικής κρίσης και στόχος του είναι να εξετάσει την επιρροή σε αυτά των νέων ριζοσπαστικών ιδεολογιών. Συγκεκριμένα του αναρχισμού, όπως αυτός εκφράστηκε από τις προδρομικές σοσιαλιστικές ομάδες των αστικών κέντρων της περιοχής, κύρια της Πάτρας και του Πύργου.

«Η σταφίδα είνε χρυσάφι….ησθένησεν όμως η σταφίς και ο χρυσός δεινώς εσπάνησεν εν τη χώρα.». 1

Στη σταφίδα, ως το βασικό εξαγωγικό προϊόν του ελληνικού κράτους και την αυστηρή της μονοκαλλιέργεια στις περιοχές της βορειοδυτικής Πελοποννήσου, στηρίχθηκε η οικονομική ζωή ολόκληρων περιοχών και πληθυσμών. Αυτό που πρέπει να κρατήσουμε είναι ότι την αρχική περίοδο της ευμάρειας και του πλούτου ακολουθεί η περίοδος της κρίσης (ως αποτέλεσμα του κλεισίματος της γαλλικής αγοράς και της συνακόλουθης υποβάθμισης του προϊόντος). Ένας κόσμος που «…μια μέρα αίφνης εξύπνησε από πλούσιος φτωχός, από ξεχρέωτος ως το λαιμό χρεωμένος…» και μια κοινωνία «…πλέουσα εις φως και λάμψιν χρυσίου ευρέθη αίφνης εις το σκότος της απελπισίας και της καταστροφής, και εις το σκότος αυτό ωσεί ανανήψων είδε την μαυρομμάταν του μη χρυσίζουσαν πλέον, αλλά μαύρην, και με όλη την γλύκαν της πικράν». 2 Αυτό είναι που γεννά τα αγροτικά κινήματα της περιόδου.

Οι πρώτες αναρχικές / αναρχίζουσες ομάδες στον ελλαδικό χώρο


Η εμφάνιση των αναρχικών–αναρχιζουσών ιδεών μπορεί να εντοπιστεί χρονικά στο ίδιο terminus post quem που βρίσκουμε την εμφάνιση όλων των ριζοσπαστικών ιδεών στην Ελλάδα, δηλαδή στα 1848-9, έπειτα από την ήττα των δημοκρατικών ευρωπαϊκών κινημάτων. Η Ελλάδα ήταν μία από εκείνες τις χώρες που στάθηκε ανεκτικά ως και θετικά απέναντι στους εξόριστους επαναστάτες της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης. Πολλοί από αυτούς ήταν Ιταλοί –κυρίως– αναρχικοί ή αναρχίζοντες, στους οποίους ήταν εύκολη η αποβίβαση στο λιμάνι της Πάτρας και, κατά συνέπεια, η εγκατάστασή τους στην Πελοπόννησο, κυρίως στην Πάτρα και στον Πύργο καθώς και η ταυτόχρονη σπορά των ιδεών τους στο παρθένο σχεδόν πολιτικά έδαφος της περιοχής.

Παρότι η εγκατάσταση της πλειοψηφίας αυτών δεν υπήρξε μόνιμη, εντούτοις οι ιδέες τους έκαναν εντύπωση στους ντόπιους και όσο ο 19ος αιώνας πλησίαζε προς το τέλος του, ο αναρχισμός απέκτησε πολλούς Πελοποννήσιους οπαδούς. Σε αυτό το γεγονός συνέβαλαν σαφώς α) η παντελής ή η ισχνή παρουσίας των –όποιας απόχρωσης– «κρατιστικών» (με την έννοια της μη κατάργησης του κράτους) σοσιαλιστικών ιδεών στην περιοχή και β) πρωτίστως η σταφιδική κρίση που αναστάτωσε το σύνολο των κατοίκων της περιοχής και έφερε πολλούς κατεστραμμένους αγρότες και άλλους μικροαστούς κοντά στις αναρχικές ιδέες.

Και σε αυτή την περίπτωση, όπως στον φεντεραλισμό, οι φοιτητές των εθνικών ιδρυμάτων δεν είναι οι πρώτοι φορείς των ιδεών τους. Όμως, είναι οι Πελοποννήσιοι φοιτητές που θα σηκώσουν το μεγαλύτερο βάρος της αναρχικής/αναρχίζουσας προπαγάνδας στον ιδιαίτερο τόπο καταγωγής τους, μην έχοντας όμως αντίστοιχα καλά αποτελέσματα από την δράση τους στα αθηναϊκά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Μάλιστα, είναι χαρακτηριστικό πως ενώ η πλειοψηφία των φοιτητών στα ανώτατα ιδρύματα ήταν Πελοποννήσιοι και ενώ η πολιτική τους δράση στον ιδιαίτερο τόπο καταγωγής τους ήταν έντονη, στην πρωτεύουσα και στα πανεπιστημιακά ιδρύματα και στο Πολυτεχνείο η δράση τους είχε μόνον εκλάμψεις.

Τρίτη 13 Οκτωβρίου 2009

Η ιστορία της μαύρης σημαίας και του Α σε κύκλο

 

«Είμαστε περήφανοι που την κρατάμε, λυπούμαστε που αναγκαζόμαστε να το κάνουμε, και προσμένουμε την ημέρα που ένα τέτοιο σύμβολο δεν θα είναι πια απαραίτητο».

(Χάουαρντ Έλρικ: Ανακαλύπτοντας και πάλι την αναρχία)

Υπάρχουν πλήθος αναφορές για την χρήση της μαύρης σημαίας από τους αναρχικούς. Η γνωστότερη ίσως είναι αυτή των συντρόφων του Νέστορα Μάχνο στη διάρκεια της Επανάστασης στη Ρωσία. Οι σύντροφοί του υψώνοντας μαύρες σημαίες οδήγησαν αναρίθμητες στρατιές και κράτησαν ένα μεγάλο μέρος της Ουκρανίας χωρίς συγκεντρωτική εξουσία για δύο ολόκληρα χρόνια (βλ. Πήτερ Αρσίνωφ, «Ιστορία του Μαχνοβίτικου Κινήματος»).

Η μαύρη σημαία έφερε τα συνθήματα «Ελεύθεροι να Πεθάνουμε» και «Η Γη στους Αγρότες, τα Εργοστάσια στους Εργάτες» (βλ. Πήτερ Μάρσαλ, «Απαιτώντας το αδύνατο», σελ. 475). Στη δεκαετία του 1910, ο Εμιλιάνο Ζαπάτα, ο μεξικάνος επαναστάτης, χρησιμοποιούσε μια μαύρη σημαία με μια νεκροκεφαλή και την εικόνα της Παναγίας, που έφερε το σύνθημα «Γη και Ελευθερία» («Τierra y Libertad»). Το 1925, οι γιαπωνέζοι αναρχικοί ίδρυσαν την Ομοσπονδία Μαύρης Νεολαίας και το 1945 όταν η αναρχική ομοσπονδία ανασχηματίσθηκε, ονόμασαν την εφημερίδα τους Kurohata, «Μαύρη Σημαία», (Πήτερ Μάρσαλ, σελ. 525-6). Οι φοιτητές στο Παρίσι κρατούσαν μαύρες (και κόκκινες) σημαίες στη διάρκεια της γενικευμένης εξέγερσης του 1968 καθώς και στην αμερικάνικη Σύνοδο Φοιτητών για μια Δημοκρατική Κοινωνία την ίδια χρονιά. Περίπου την ίδια εποχή, άρχισε να εκδίδεται το βρετανικό περιοδικό «Μαύρη Σημαία», το οποίο ακόμη συνεχίζει να εκδίδεται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Σήμερα, αν πάει κανείς σε κάποια διαδήλωση θα δει συνήθως τους αναρχικούς να υψώνουν τη Μαύρη Σημαία τους.

Όμως, οι ρίζες της μαύρης σημαίας τοποθετούνται πολύ πιο παλιά στο χρόνο. Η πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκε μας είναι άγνωστη. Φαίνεται πως την οφείλουμε στην Λουίζ Μισέλ, γνωστή αναρχική και αγωνίστρια στη διάρκεια της Παρισινής Κομμούνας του 1871. Κατά τον αναρχικό ιστορικό Τζωρτζ Γούντκοκ, η Μισέλ ανέμισε την μαύρη σημαία στις 9 Μαρτίου του 1883, στη διάρκεια μιας διαδήλωσης ανέργων στο Παρίσι. Η πορεία 500 συντρόφων, με τη Μισέλ στην κορυφή η οποία φώναζε «Ψωμί, Δουλειά ή Θάνατος!», έκανε πλιάτσικο σε τρεις φούρνους προτού η αστυνομία κάνει συλλήψεις (Τζωρτζ Γούντκοκ, «Αναρχισμός», σελ. 251). Πάντως, οι αναρχικοί χρησιμοποιούσαν μαυροκόκκινες σημαίες από κάποια χρόνια πριν, έτσι το γεγονός ότι η Μισέλ χρησιμοποίησε το μαύρο χρώμα δεν έγινε χωρίς κάποια βάση.

Η δράση των Αναρχικών στο Πολυτεχνείο 1973


Πολυτεχνείο 1973: Κείμενο του συντρόφου Χρήστου Κωνσταντινίδη, στο Πεζοδρόμιο 7, εκδόσεις Διεθνή Βιβλιοθήκη

Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2009

Ποια γεγονότα οδήγησαν στην εξέγερση του Πολυτεχνείου 1973


Τα γεγονότα που οδήγησαν στην εξέγερση του Πολυτεχνείου του 1973, όπως τα ξαναθυμάται ένας «­προβοκάτορας».


Η δυναμική της κοινωνικής εξέγερσης είναι απρόβλεπτη ακόμα κι απ’ αυτούς που την οετοιμάζουν ή διαισθάνονται πως έρχεται.

Το να ζει κανείς μέσα σε μια εξέγερση είναι κάτι ανεπανάληπτο, κάτι που δεν μπορεί να περιγραφεί. Κι αυτό το συναίσθημα δεν μπορούν να το καταλάβουν όσοι την εξορκίζουν και την πολεμούν, γιατί τα ανθρώπινα αντανακλαστικά τους έχουν διαβρωθεί, ατονήσει ή μεταλλαχθεί μέσα από τη συνεχή τριβή, επαφή ή συγχώνευση με τις λογικές της εξουσίας. Μερικές φορές έχει σημασία ακόμα και το ποιος θ’ ανάψει το σπίρτο ή θα δημιουργήσει τη μικρή σπίθα για να απλωθεί η φλόγα της ανθρώπινης επιθυμίας και δημιουργικότητας.

Γιατί η εξέγερση είναι η προϋπόθεση για ένα κόσμο ανθρώπινο. Αυτή η στιγμή είναι ανεπανάληπτη. Τα όσα θ’ ακολουθήσουν, απερίγραπτα. Όσοι βρίσκονται μέσα σ’ αυτό τον δημιουργικό παλμό της κοινωνίας μπορούν να ζήσουν και να αισθανθούν πόση δύναμη κρύβει η ανθρώπινη κοινωνία.

Ανάμεσα στους ύμνους και τους χαρακτηρισμούς που αποδίδονται στην εξέγερση του 1973 και στις προσπάθειες να φανεί ένα «μήνυμα» κι ένα «νόημα» σύμφωνα με τις επιδιώξεις των κρατούντων και των διάφορων πολιτικών σχηματισμών τους, εκείνο που εξακολουθεί να ισχύει διαχρονικά είναι πως η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ανήκει σ’ αυτούς που τη δημιούργησαν, που τη δυνάμωσαν, που την έκαναν να παραμένει ο διαρκής εφιάλτης των κάθε είδους εξουσιαστών.

Η Ουγγρική επανάσταση του 1956


ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΠΡΟΣΟΥΡΑ


Ωθούμενοι από την πεποίθηση ότι ο αγώνας ενάντια στη λήθη είναι αγώνας ενάντια στην εξουσία και ότι οι αμέτρητες στιγμές κατά τις οποίες έσπασαν οι όποιες αυταπάτες είχαν οι καταπιεσμένοι σχετικά με τα αφεντικά τους (οικονομικά ή πολιτικά), πρέπει να καταγράφονται και να γίνονται κτήμα όλων, προχωρήσαμε στην έκδοση αυτής της μπροσούρας. Το πρωτότυπο κείμενο γράφτηκε από την Αναρχική (πρώην Αναρχική Κομμουνιστική) Ομοσπονδία της Αγγλίας και αποτελεί περισσότερο παρουσίαση και καταγραφή ενός ιστορικού γεγονότος - παρά ανάλυση και σχολιασμό του -, οπότε, σε γενικές γραμμές μας βρίσκει σύμφωνους. Οφείλουμε, όμως, να διευκρινίσουμε πως είμαστε αντίθετοι με την άποψη που διαφαίνεται στο κείμενο περί "κεντρικότητας και πρωτοπορίας της εργατικής τάξης", πρώτον, γιατί δεν πιστεύουμε στη ύπαρξη συγκεκριμένων επαναστατικών υποκειμένων και, έπειτα, γιατί είναι τουλάχιστον απλοϊκό να μιλά κανείς με τόση ευκολία για το ποια είναι η "εργατική τάξη" σήμερα. Εάν το κείμενο εννοεί έναν τρόπο οργάνωσης, τότε, μάλλον, θα συμφωνήσουμε. Εάν, όμως, εννοεί ότι χρειαζόμαστε μια οργάνωση, τότε, φυσικά, διαφωνούμε, γιατί μια τέτοια άποψη κάθε άλλο παρά αναρχική είναι. Επειδή οι πολλές ταμπέλες μόνο σύγχυση μπορούν να φέρουν καθώς και διανοουμενίστικες κοκορομαχίες, δηλώνουμε πώς αυτό για το οποίο εμείς αγωνιζόμαστε λέγεται, απλά, ΑΝΑΡΧΙΑ. Ευχαριστούμε το σύντροφο Θ. "D", για την παραχώρηση του πρωτότυπου καθώς και τη συντρόφισσα Ν.Φ. για τη βοήθειά της στη μετάφραση και τη δακτυλογράφηση.

ΑΝΑΡΧΙΚΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ
"ΟΥΤΕ ΘΕΟΣ-ΟΥΤΕ ΑΦΕΝΤΗΣ"


ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Μια εκδοχή αυτού του φυλλαδίου πρωτοεμφανίστηκε ως ένθετο στον "Αναρχικό Εργάτη", την εφημερίδα του Συνδέσμου Αναρχικών Εργατών (AWA - Anarchist Wοrkers Assοciatiοn), το Νοέμβρη του 1976. Αυτή η προσεκτικά αναθεωρημένη επανέκδοση επανορθώνει την υποτίμηση του AWA όσον αφορά την εργατική τάξη, αποκαθιστώντας την ως τον πρωταρχικό καταλυτικό παράγοντα στα γεγονότα του 1956.

Η Ουγγρική Επανάσταση παραμένει σημαντική, ως ένα εξαίρετο παράδειγμα των νέων μορφών επαναστατικής οργάνωσης της εργατικής τάξης - έμβρυα μιας νέας κοινωνίας χωρίς κρατική οργάνωση, που έχουν εμφανιστεί συχνά κατά τη διάρκεια επαναστάσεων και εξεγέρσεων τα τελευταία 120 χρόνια, περίπου.

Κυριακή 4 Οκτωβρίου 2009

Εκλογές, πολιτική και αναρχία


Το κείμενο που ακολουθεί είναι καταγραφή βασικών σημείων της συζήτησης που πραγματοποιήθηκε στην Αναρχική Αρχειοθήκη Αθήνας στη 4 Ιουνίου. Η συζήτηση είχε θέμα: «Εκλογές, πολιτική και Αναρχία στον «απόηχο» της εξέγερσης του Δεκέμβρη».

Α. Η προέλευση της πολιτικής

«Διότι δε πολιτικόν ο άνθρωπος ζώον πάσης μελίττης και παντός αγελαίου ζώου μάλλον, δήλον. Ουθέν γαρ, ως φαμέν, μάτην η φύσις ποιεί»,1

Με αυτές τις λέξεις συμπυκνώνει τα συμπεράσματά του ο Αριστοτέλης για την «φυσικότητα» της πόλης και την αναγκαιότητά της για το ανθρώπινο γένος. Διότι όπως αναφέρει σε άλλο σημείο του βιβλίου του: «Από τις παραπάνω, λοιπόν, σκέψεις, γίνεται ολοφάνερο ότι η πόλη είναι μια φυσική πραγματικότητα και ότι ο άνθρωπος είναι από τη φύση του προορισμένος να ζήσει μέσα στην πόλη (πολιτικόν ζώον). Εκείνος δε που περνά τη ζωή του έξω από την πόλη, από τη φύση του και όχι από κάποια ατυχία, είναι ανήθικος (εκφυλισμένος) ή κάτι ανώτερο από άνθρωπος».2

Μέσα από μια σειρά απλουστευμένους συλλογισμούς και θεωρώντας ως επιβράβευση των συμπερασμάτων την κυριαρχική κατάσταση, που ίσχυε στην εποχή του, προσπάθησε να την τονώσει και να τη ντύσει ιδεολογικά και φιλοσοφικά. Άλλωστε, αυτό είναι αναμενόμενο από ένα άτομο που αφιέρωσε τη ζωή του στο να ενισχύει με επιχειρήματα την κυριαρχία της εποχής του, εκπαιδεύοντας και οπλίζοντας με νοήματα πωρωμένους εξουσιαστές, όπως τον Αλέξανδρο της Μακεδονίας.