Δευτέρα 14 Σεπτεμβρίου 2009

Μάρεϊ Μπούκτσιν: Ο στοχαστής της ελευθερίας και της οικολογίας[1]


Στο παρακάτω κείμενο παρουσιάζεται με συντομία η ζωή και το έργο του Μάρεϊ Μπούκτσιν, όπως επίσης και οι σημαντικότερες προσπάθειες για τη διάδοση της θεωρίας του (κοινωνική οικολογία), δηλαδή του Ινστιτούτου για την Κοινωνική Οικολογία και του προγράμματος για τον Κομμουναλισμό.


Τα ξημερώματα της Κυριακής 30 Ιουλίου 2006 πέθανε ο Μάρεϊ Μπούκτσιν (Murray Bookchin) σε ηλικία 85 ετών. Σύμφωνα με τις δηλώσεις της κόρης του στα τοπικά μέσα ενημέρωσης του Βερμόντ (Vermont) των Η.Π.Α. πέθανε από ανακοπή καρδιάς στο σπίτι του στο Μπέρλιγκτον (Burlington) του Βερμόντ.

Βιογραφικά στοιχεία
Ο Μπούκτσιν γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη τον Ιανουάριο του 1921 από γονείς Ρώσους-εβραίους μετανάστες. Η γιαγιά του, από την πλευρά της μητέρας του, φρόντισε από πολύ νωρίς να εμποτίσει τον μικρό Μάρεϊ με τις ελευθεριακές ιδέες, αφού η ίδια συμμετείχε παλιότερα σε ένα κίνημα που εκδηλώθηκε στην τσαρική Ρωσία. Ο Μπούκτσιν κατά τη διάρκεια της μεγάλης οικονομικής κρίσης του 1929-32, και ενώ ήταν μόλις 9 ετών, οργανώθηκε στην κομμουνιστική νεολαία, αλλά το 1939 μετά το σύμφωνο Μολότωφ- Ρίμπεντροπ (1939) μεταξύ Σοβιετικών και Ναζί διεγράφη λόγω αναρχοτροτσκιστικών αποκλίσεων. Εντωμεταξύ, είχε δηλώσει εθελοντής για το μέτωπο του ισπανικού εμφυλίου, αλλά η αίτησή του απορρίφθηκε λόγω του νεαρού της ηλικίας του. Αργότερα, πέρασε στον τροτσκισμό από τον οποίο γρήγορα απογοητεύτηκε. Υπήρξε εργάτης σε χυτήριο του Νιου Τζέρσεϋ, ενώ ως εργάτης σε αυτοκινητοβιομηχανία κατά τη διάρκεια της μεγάλης απεργίας της Τζένεραλ Μότορς, υιοθέτησε την αντιεξουσιαστική σκέψη. Δημοσίευσε δεκάδες βιβλία, δίδαξε στα «ελεύθερα πανεπιστήμια» της Νέας Υόρκης, στο Στάτεν Άιλαντ (City College University System) και έγινε τακτικός καθηγητής στο Νιου Τζέρσεϋ (Ramapo College). Επίσης, υπήρξε συνιδρυτής του Ινστιτούτου Κοινωνικής Οικολογίας (Institute for Social Ecology) στο Βερμόντ το οποίο διηύθυνε μέχρι το τέλος της ζωής του.[2]

Κυριακή 13 Σεπτεμβρίου 2009

Νέστωρ Μάχνο: Η αναρχική επανάσταση


Μάχνο, Νέστωρ. (Γκιουλάι Πόλε 1889-Παρίσι 1935). Ουκρανός αναρχικός και επαναστάτης. Γεννήθηκε το 1889 από πολύ φτωχή αγροτική οικογένεια στο χωριό Γκιουλάι Πόλε της επαρχίας Αλεξαντρόφσκ. Ορφανός από πατέρα, ενώ ήταν βρέφος 10 μηνών, εργάστηκε από 7 χρονών ως βοσκός. Σε ηλικία 8 ετών γράφτηκε στο τοπικό σχολείο, το οποίο παράτησε στα 12 για να εργαστεί στα κτήματα ευγενών και Γερμανών κουλάκων. Η επανάσταση του 1905 τον έκανε να ξεφύγει από τον στενό κύκλο και τον έσπρωξε προς τις επαναστατικές αναρχικές οργανώσεις. Το 1908 καταδικάστηκε σε θάνατο δια απαγχονισμό για την εκτέλεση κάποιου αξιωματικού της αστυνομίας. Λόγω, όμως, του νεαρού της ηλικίας του η ποινή του μετατράπηκε σε ισόβια και τελικά απελευθερώθηκε από συντρόφους του στις 2 Μαρτίου 1917 κατά την προλεταριακή εξέγερση στη Μόσχα.

Ο Μάχνο επέστρεψε στο Γκιουλάι Πόλε και συνετέλεσε στη δημιουργία ενός ισχυρού αναρχικού κινήματος. Οι αγρότες κατέλαβαν τη γη το Σεπτέμβρη του 1917. Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση και στη διάρκειά της, εφαρμόζοντας την τακτική της συνεργασίας πολέμησε μαζί με τους σοσιαλεπαναστάτες (αριστερούς Εσέρους) και με άλλες τάσεις επαναστατών ενάντια στους Λευκούς.

Το 1918 οι Μπολσεβίκοι με τη συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ παραχώρησαν την Ουκρανία στους Αυστριακούς και Γερμανούς. Η προέλαση των στρατευμάτων έδιωξε από την περιοχή τις ανταρτικές ομάδες και σταμάτησε τη δραστηριότητα του Μάχνο. Συναντήθηκε με τον Κροπότκιν και τον Λένιν στην Μόσχα και στη συνέχεια επέστρεψε στην Ουκρανία, όπου με διάφορες αντάρτικες επιχειρήσεις δημιούργησε προβλήματα τόσο στα στρατεύματα κατοχής όσο και στην κυβέρνηση ανδρεικέλων που είχαν εγκαταστήσει. Οργάνωσε τον Επαναστατικό Στρατό της Ουκρανίας, με τον οποίο απελευθέρωσε την γενέτειρα του από την γερμανο-αυστριακή κατοχή, ενώ λίγους μήνες αργότερα οι Αυστριακοί και Γερμανοί αποσύρθηκαν.

Η εξέγερση της Κροστάνδης


Την 1 του Μάρτη ,1921,η ναυτική βάση της Κροστάνδης στο νησί Κοτλίν, κάπου 25 μίλια έξω απ’ τις ακτές τις Πετρούπολης, υιοθέτησε ένα πρόγραμμα πολιτικών κι οικονομικών αιτημάτων που συνίστατο σε 15 θέσεις-ένα πρόγραμμα που βρισκόταν σε φανερή αντίθεση με τον έλεγχο του Σοβιετικού κράτους απ’ το Κόμμα των Μπολσεβίκων.

Σχεδόν αμέσως οι Μπολσεβίκοι αποκήρυξαν την εξέγερση σα μια «συνωμοσία Λευκοφρουρών»,σα μια ακόμα δήθεν απόπειρα στη σειρά των αντεπαναστατικών συνωμοσιών που έπληξαν το Σοβιετικό καθεστώς στη διάρκεια των τριών χρόνων του εμφυλίου που προηγήθηκαν. Σε λιγότερο από 3 βδομάδες αργότερα, στις 17 του Μάρτη ,η Κροστάνδη καταπνίγηκε στο αίμα από μια επίθεση επίλεκτων μονάδων του Κόκκινου Στρατού. Η εξέγερση τη Κροστάνδης ,φαινομενικά ήταν τίποτα παραπάνω από ένα περαστικό επισόδειο της πικρής ιστορίας του εμφυλίου πολέμου.

Μπορούμε όμως τώρα να πούμε ότι η εξέγερση της Κροστάνδης σημάδεψε το οριστικό τέλος της ίδιας της Ρώσικης επανάστασης. Πραγματικά ,ο χαρακτήρας κι η σημασία της εξέγερσης ήταν μοιραίο ν’ αποτελέσουν θέματα οξύτατων αντιμαχιών μέσα στους κόλπους της διεθνούς αριστεράς ,στα χρόνια που έμελλε ν’ ακολουθήσουν. Σήμερα, παρόλο που έχει εμφανιστεί μια ολόκληρη νέα γενιά επαναστατών-μια γενιά που είναι εντελώς απληροφόρητη για τα γεγονότα αυτά-το «πρόβλημα της Κροστάνδης» δεν έχει χάσει τίποτα από την σημασία του και την οξύτητα του. Γιατί η εξέγερση τηε Κροστάνδης έβαλε πολύ βασικά προβλήματα :τη σχέση ανάμεσα στις λεγόμενες «μάζες» και τα κόμματα τα οποία ισχυρίζονται ότι μιλάνε στο όνομα τους και στη φύση του κοινωνικού συστήματος που επικρατεί στη σημερινή Σοβιετική Ένωση. Ουσιαστικά , η εξέγερση της Κροστάνδης παραμένει μια διαρκής πρόκληση απέναντι στη Μπολσεβίκικη αντίληψη για την ιστορική αποστολή ενός κόμματος και στην θεώρηση της Σοβιετικής Ένωσης σαν «εργατικό» ή «σοσιαλιστικό» κράτος.

Πέμπτη 10 Σεπτεμβρίου 2009

1886: Η προπαγάνδα μέσα από τη δράση - Η ιστορία της Εργατικής Πρωτομαγιάς


Χωρίς αμφιβολία τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν το Μάη του 1886 στο Σικάγο καθώς και η καταδίωξη των αναρχικών εργατών που έδρασαν μέσα σε αυτά και έμειναν γνωστοί ως οι “μάρτυρες του Σικάγο” σηματοδότησαν για περισσότερο από έναν αιώνα τους κοινωνικούς και ταξικούς αγώνες ενάντια στο Κράτος και το Κεφάλαιο. Γι΄αυτό άλλωστε και υπέστησαν για δεκαετίες συστηματική διαστρέβλωση, συσκότιση και σπέκουλα από την εξουσιαστική Αριστερά (μαρξιστές-λενινιστές και σοσιαλδημοκράτες) μέχρι πλήρους αποχύμωσης, αποστέωσης και νέκρωσης κάθε ουσιαστικού και συμβολικού αγωνιστικού περιεχόμενου της λεγόμενης “εργατικής πρωτομαγιάς”, η οποία δεν αντιπροσωπεύει και τίποτα περισσότερο από μια επέτειο που τη γιορτάζουν επίσημα οι κάθε λογής πολιτικοί και συνδικαλιστές νταβατζήδες των κολασμένων της μισθωτής δουλείας.

Το κείμενο του Σ. Γιελέν για την Πρωτομαγιά στο Σικάγο αποτελεί μια αυθεντική και μοναδική καταγραφή εκείνων ακριβώς των γεγονότων και των προσώπων που στο βωμό των σκοπιμοτήτων της Αριστεράς υπέστησαν κάθε δυνατή παραποίηση. Γι΄αυτή την μοναδικότητα και την αυθεντικότητά του και σε πείσμα των καιρών, το κείμενο του Σ. Γιελέν έτυχε πολλών δημοσιεύσεων.

Πρωτοδημοσιεύτηκε στα ελληνικά από το περιοδικό ΟΤΑΝ, νο 1, (Μάης 1975), αναδημοσιεύτηκε αυτούσιο σε μια μπροσούρα από τη Συσπείρωση Αναρχοσυνδικαλιστών και την Ομάδα Αναρχικών Λειβαδιάς στις αρχές της δεκαετίας του ΄80, και ακολούθησαν οι αναδημοσιεύσεις του στο περιοδικό ΑΝΑΡΧΟΣ, νο 5 (Δεκ. ΄86) και στην αναρχική εφημερίδα της Πάτρας ΑΝΤΙΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ, νο 2 (Μάης ΄87).

Τετάρτη 9 Σεπτεμβρίου 2009

Στίρνερ και Νίτσε: Τα όρια του μηδενισμού


Η εποχή των δύο μεγάλων γερμανών στοχαστών για τους οποίους θα συζητήσουμε σήμερα είναι ο 19ος αιώνας. Ο πρώτος τον ανοίγει και ο δεύτερος τον κλείνει. Ο Μαξ Στίρνερ γεννήθηκε το 1806 (ένα χρόνο μετά, το 1807, εκδόθηκε η Φαινομενολογία του πνεύματος του Χέγκελ) και δημοσίευσε το μοναδικό έργο του Ο μοναδικός και η ιδιοκτησία του το 1844, έτος κατά το οποίο γεννήθηκε ο Φρίντριχ Νίτσε. Ο Στίρνερ πέθανε το 1856 σε ηλικία 50 ετών. Με τη σειρά του, ο Νίτσε έγραψε το σπουδαιότερο έργο του, το Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα, το 1883, έτος θανάτου του Καρλ Μαρξ. Ο Νίτσε έχασε τα λογικά του από το 1899 και πέθανε το 1900, σε ηλικία 56 ετών, έτος κατά το οποίο κυκλοφόρησε η Ερμηνευτική των ονείρων του Ζίγκμουντ Φρόυντ. (Προφανώς, οι συμπτώσεις αυτές δεν παραπέμπουν σε κάποιο μυστηριώδη «δόλο» της ιστορίας, αλλά είναι απλώς σημαδιακές «στιγμές» μέσα σε ένα ιστορικό και πνευματικό γίγνεσθαι.)

Λίγα λόγια τώρα, σχηματικά, για την εποχή. Ο 19ος αιώνας σημαδεύτηκε από τεράστιες ανατροπές και ανακατατάξεις σε κάθε επίπεδο και σε παγκόσμια κλίμακα. Ουσιαστικά, παρατηρείται στις αναπτυσσόμενες χώρες της Ευρώπης και στην Αμερική ο σταδιακός εκθρονισμός μιας αγροτικής παράδοσης αιώνων και η αντικατάστασή της από μια αστική, εκβιομηχανισμένη, τεχνοκρατική κοινωνία. Οι ιδέες της Γαλλικής αστικής επανάστασης του 1789 περί ελευθερίας, ισότητας και αδελφοσύνης μεταφράζονται στην αναγκαιότητα και τη δυνατότητα αυτοκαθορισμού του έθνους και στον φιλελευθερισμό, με την έμφασή του στην ατομική ελευθερία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελεύθερη αγορά, δηλαδή στην αλματώδη και απρόσκοπτη ανάπτυξη του καπιταλισμού. Ένα αποτέλεσμα της εξέλιξης αυτής είναι η δημιουργία των εθνών-κρατών, όπως είναι η Γερμανία (που ενοποιήθηκε ανάμεσα στο 1828 και το 1888), η Ιταλία, το Βέλγιο, οι βαλκανικές χώρες (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα), η κατάρρευση παλιών αυτοκρατοριών, όπως είναι η αυστροουγγρική και η οθωμανική, και η εξάπλωση των ΗΠΑ προς τα δυτικά, η εκβιομηχάνισή της και η εντόπια επανάσταση της αγοράς, καθώς και η επέκταση και ο εκσυγχρονισμός της Ρωσίας. Ένα δεύτερο αποτέλεσμα, στενά συνδεδεμένο με το προηγούμενο είναι η ακμή της αποικιοκρατίας: μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, οι δυτικές αυτοκρατορίες μοιράζονται ολόκληρη σχεδόν την Αφρική, τη νοτιοανατολική Ασία και πολλά νησιά του Ειρηνικού ωκεανού.

Τρίτη 8 Σεπτεμβρίου 2009

Μπουοναβεντούρα Ντουρούτι: El Solidario*


«Εχθρός μας είναι όποιος αντιτίθεται στις κατακτήσεις της επανάστασης»

Στις 7 Ιανουαρίου του 1921, ένας νεαρός μηχανικός των σιδηροδρόμων, ονόματι Μπουοναβεντούρα Ντουρούτι, εγγραφόταν στους καταλόγους των μελών της αναρχοσυνδικαλιστικής Εθνικής Συνομοσπονδίας Εργασίας της Ισπανίας, της θρυλικής Confederacion Nacional del Trabajo (CNT). Δεκαπέντε χρόνια μετά, θα σκοτωνόταν, υπηρετώντας το υπέρτατο όνειρο του ανθρώπου.

Η καταγραφή της περιουσίας του, όταν χάθηκε από μια, πιθανώς όχι και τελείως αδέσποτη, σφαίρα, που τον χτύπησε πισώπλατα, είναι ενδεικτική της ζωής του: «δύο αλλαξιές, δύο πιστόλια, ένα ζευγάρι γυαλιά ηλίου κι ένα ζευγάρι κιάλια». Αδιάφθορος, ακτιβιστής, βαθύτατα ηθικός, γενναίος, ικανός να εμπνεύσει, ωραίος και επιβλητικός με γέλιο και βλέμμα μικρού παιδιού, ο Μπουοναβεντούρα Ντουρούτι υπήρξε η προσωποποίηση της επαναστατικής ακεραιότητας, πολύ πριν τον Τσε. Κι ένα ίνδαλμα για δεκάδες παιδιά της εποχής, σαν τον Τσε.

Ήταν ένα γνήσιο τέκνο του 20ου αιώνα. Με όλη τη βία, τη φρίκη, το αίμα που τον έπνιξε, αυτός ο αιώνας που έφυγε είχε ένα χαρακτηριστικό μοναδικό: ήταν ο πρώτος στον οποίο ακούστηκαν δυνατά και καθαρά οι φωνές των λαών, ο πρώτος στον οποίο οι προλετάριοι είχαν φωνή και τη δύναμη να αγωνιστούν για μιαν αταξική κοινωνία. Πουθενά η φωνή τους δεν ακούστηκε τόσο καθαρή όσο στην Ισπανία του 1936, στη χρυσή γη της Καταλωνίας, όπου το όραμα του ελευθεριακού κομμουνισμού πήρε σάρκα και οστά σε μια κοινωνία πρότυπο -και προδόθηκε φρικτά από τον «ορθόδοξο κομμουνισμό», παραδιδόμενη στα χέρια των φασιστών του Φράνκο. Η αλήθεια για την οδυνηρή προδοσία, ήταν εκείνη που οδήγησε, προσχεδιασμένα κι ύπουλα, την προσωπικότητα του Ντουρούτι στα μικρά γράμματα της Ιστορίας. Ο Ντουρούτι, οι σύντροφοί του κι ο αγώνας τους ήταν η απόδειξη της συνείδησης κι αγωνιστικότητας των εργατών κι αγροτών, ήταν η απόδειξη πως δεν χρειάζονταν «εκπαίδευση» και «δικτατορία του προλεταριάτου», ούτε «εκκαθαρίσεις» σαν αυτές του Στάλιν για να επιτευχθεί το περίφημο «τελευταίο στάδιο της επανάστασης».

Δευτέρα 7 Σεπτεμβρίου 2009

CNT (Confederación Nacional del Trabajo-Εθνική Συνομοσπονδία Εργασίας)


Αναρχοσυνδικαλιστική οργάνωση της Ισπανίας. Iδρύθηκε το 1910 στη Βαρκελόνη με βάση της από την καταλανική αναρχοσυνδικαλιστική ομάδα Labour Solidarity (Εργατική Αλληλεγγύη) η οποία είχε σχηματισθεί δύο χρόνια νωρίτερα. Στο πρώτο της συνέδριο το 1911 η CNT υιοθέτησε τον ελευθεριακό κομμουνισμό και κύριο όπλο την γενική απεργία, κάτι που είχε συνέπεια να τεθεί εκτός νόμου μέχρι το 1914. Αν και αρχικά ήταν εχθρική απέναντι στο σοσιαλιστικό συνδικάτο της UGT από το 1916 ξεκίνησε μια πολιτική προσέγγισης, η οποία είχε σαν αποτέλεσμα την μεγάλη γενική απεργία του 1917.

Στο δεύτερο συνέδριο της το 1919 συζητήθηκε η πρόταση της ένωσης των δύο συνδικάτων, ενώ ψηφίστηκε η προσχώρηση της CNT στην λεννινιστική Γ' Διεθνή. Μετά, όμως, από μια επίσκεψη του γενικού γραμματέα της Ανχελ Πεστάνια στην ΕΣΣΔ αποφασίστηκε η αποχώρηση της από την κομμουνιστική διεθνή και η ένταξη της το 1922 στην Διεθνή Ομοσπονδία Εργατών (IWA/AIT).

H CNT τέθηκε εκτός νόμου για δεύτερη φορά το 1923 με την εγκαθίδρυση του δικτατορικού καθεστώτος του Πρίμο Ντε Ριβέρα. Τέσσερα χρόνια αργότερα τα πιο μαχητικά της μέλη ίδρυσαν στην Βαλένθια την FAI (Federación Anarquista Ibérica - Αναρχική Ομοσπονδία Ιβηρικής). Μετά την πτώση της δικτατορίας το 1930 η CNT έγινε και πάλι νόμιμη, αλλά συχνά οι απεργίες που διοργάνωνε κατέληγαν σε αιματηρές συγκρούσεις με την αστυνομία και τον στρατό, με αποκορύφωμα την εξέγερση στις Αστούριες το 1934.

Ισπανικός εμφύλιος και αναρχικοί